CD-Rom
Urząd Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków Prus Wschodnich powstał w 1893 roku. Jego zadaniem była szeroko rozumiana ochrona zabytków, w tym gromadzenie dokumentacji na temat budowli i obiektów zabytkowych na terenie Prowincji, działalność ustawodawcza i oświatowa, pośredniczenie w przyznawaniu właścicielom zabytkowych budowli państwowych zapomóg na ich konserwację. Fotograficzną dokumentację zabytków dawnych Prus Wschodnich prowadzono systematycznie do lat 40-tych XX w. Zbiory pozyskiwano na różne sposoby. Początkowo fotografował osobiście pierwszy konserwator Adolf Bötticher (1842–1901), później prace były zlecane.
Po II wojnie światowej archiwum negatywów zostało przewiezione do Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie (obecnie Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk), zaś ocalałe dokumenty pisane, część dokumentacji technicznej i dołączone do akt i korespondencji odbitki fotograficzne trafiły w 1952 roku do Archiwum Państwowego w Olsztynie. W Instytucie Sztuki PAN znajduje się obecnie ponad 6600 negatywów z tego archiwum. Trudno powiedzieć, jaki to procent dawnego stanu posiadania konserwatora królewieckiego (szacuje się, że około 50–60%). Odbitki z negatywów udostępniane są wszystkim chętnym; w okresie powojennym były one dość często wykorzystywane przez polskich badaczy. Natomiast w bardzo niewielkim stopniu „negatywy królewieckie” znane są wśród badaczy zagranicznych. W swej zachowanej części archiwum ma charakter wszechstronny, pod względem dokumentacyjnym wyprzedzający niejednokrotnie swoje czasy. Dokumentacja fotograficzna nie ogranicza się bowiem do zdjęć zabytków sztuki i architektury. Oprócz zdjęć budowli świeckich i kościołów wraz z wyposażeniem pojawiają się fotografie zespołów miejskich, zabudowy wiejskiej, zakładów przemysłowych czy budynków użyteczności publicznej. Dzięki osobistym zainteresowaniom Böttichera i Dethlefsena bogato udokumentowana została też architektura ludowa.
W latach 2001–2005 w ramach przedsięwzięcia wspieranego przez fundację ZEIT-Stiftung Ebelin und Gerd Bucerius z Hamburga zbiory zostały komputerowo opracowane. Przy okazji opisano i włączono do inwentarza około 500 negatywów, dotychczas nieskatalogowanych i nieopracowanych, ewentualnie opracowanych częściowo. Wszystkie negatywy ze zbiorów IS PAN zostały zdigitalizowane. Spośród odbitek zachowanych w Archiwum Państwowym w Olsztynie, jak i odkrytych niedawno kilkudziesięciu zdjęć w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, wybrano i zeskanowano te, których negatywy w IS PAN nie zachowały się. Dla wyłonionych w ten sposób blisko 7900 zdjęć sporządzono komputerową bazę danych, umożliwiającą łatwe wyszukiwanie ich według dowolnych kryteriów. W ten sposób w 60 lat po zakończeniu wojny wszystkie zachowane, rozproszone części fototeki królewieckiej zostały na jednej płycie CD-ROM powtórnie scalone i w takiej formie mogą być udostępniane badaczom na miarę znacznie szerszą, niż kiedykolwiek przedtem.
Płyta zawiera:
- 7841 archiwalnych zdjęć
- 51 akwarel Augusta Olbersa stanowiących dokumentację gotyckich fresków z katedry w Królewcu
- bazę danych obejmującą 7893 ilustracje i ponad 3870 obiektów zabytkowych
- Inwentarz archiwalny zespołu „Der Provinzialkonservator der Denkmäler der Kunst und der Geschichte der Provinz Ostpreussen” z Archiwum Państwowego w Olsztynie (Stanisław Różański, 1955)
- Wstęp do inwentarza archiwalnego zespołu „Der Provinzialkonservator der Denkmäler der Kunst und der Geschichte der Provinz Ostpreussen“ (Stanisław Różański, 1955)
- Zarys dziejów zbiorów fotograficznych Urzędu Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków w Królewcu (Jan Przypkowski)
- Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie
- Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
- Archiwum Państwowe w Olsztynie
- Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
- Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
- Archiwum Państwowego w Olsztynie
- Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Opracowanie i redakcja bazy danych: Jan Przypkowski (IS PAN Warszawa)
Midas-Browser – oprogramowanie i projekt graficzny Arch-Info Wrocław
Das Marburger Inventarisations-, Dokumentations- und Administrations-System (MIDAS): Bildarchiv Foto Marburg Deutsches Dokumentationszentrum für Kunstgeschichte Philipps-Universität Marburg
Marburski System Informacji, Dokumentacji i Administracji – opracowanie wersji polskiej: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Projekt wsparty przez ZEIT-Stiftung Ebelin und Gerd Bucerius, Hamburg.
Instytut Sztuki PAN
ul. Długa 26/28
PL-00-950 Warszawa
T. +48 22 50 48-218
T. +48 22 50 48-269
Fax +48 22 831 31-49
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 12,– €
- »Der Fotograf ist da!«
Die Bewohner des ehemaligen Ostpreußen auf alten Aufnahmen des Denkmalamtes Königsberg